Thư ṭa soạn số 101
(tháng 04.2020)
KHÉP LẠI NHỮNG CON ĐƯỜNG
|
Thư ṭa soạn số 101
(tháng 04.2020)
KHÉP LẠI NHỮNG CON ĐƯỜNG
Người ta nói, đại dịch đă đến rồi. Các công sở sẽ đóng cửa. Các con đường sẽ đóng bớt lại. Nhà hàng, rạp hát, những nơi vui chơi giải trí... tất cả đều phải đóng. Mỗi người hăy tự cách ly, đừng lang thang bên ngoài nữa. Một sẽ hại tất cả, và tất cả chung quanh cũng sẽ hại cho một. Mỗi cá nhân đều có liên hệ hỗ tương với gia đ́nh và xă hội; tuy ly cách nhưng thực ra không ai tách rời khỏi thế giới. Mỗi người hăy tự ư thức vai tṛ và trách nhiệm của ḿnh trong cuộc đời. Đừng ích kỷ, tham lam, chỉ biết có ḿnh và người thân của ḿnh. Tánh xấu của cá nhân luôn ảnh hưởng đến người khác, vật khác; trong trường hợp của đại dịch là vô t́nh/gián tiếp giết hại đồng loại, phá hoại môi trường. Hăy ngừng lại cái tâm bé xíu nhỏ mọn; và hăy mở ḷng ra, biết yêu thương ḿnh, yêu thương người, yêu thương vật. Tự pḥng vệ cũng chính là bảo vệ cho người khác. Ư tưởng này hẳn đă nghe quen trong Phật giáo: một là tất cả, tất cả là một (1). Vậy th́, hăy dừng lại, dừng lại. Trở về với gia đ́nh, trở về với tự thân. Đóng lại các căn trần. Khép lại những con đường...
Con đường đi quanh, hoa cỏ hồn nhiên mọc tràn lưng núi. Bướm cải du xuân vàng rợp đồng xanh. Chim trắng như bông, chao lượn góc trời. Dáng sắc lung linh trong nắng xế. Muôn màu vẽ nḥa trên tóc xưa. Dấu chân ai c̣n in lối về. Chiều tàn lưu luyến buổi b́nh minh. Buồn vui khép lại trong đôi mắt sâu. Ngày như đêm không c̣n thấy ǵ.
Con đường băng ngang bờ băi quạnh. Nghe gió chuyển rung những tán lá. Sóng nước vỗ nhịp cho bản trường ca không biết bắt đầu tự khi nào. Tiếng ca cất lên nơi hoang dă, vượt khỏi những cung bậc, chạm đến tầng mây cho mưa rơi xuống. Tiếng mưa rào rào lúc ban đầu, rồi chầm chậm, tí tách... rồi lặng im. Cơn suy-thịnh buông theo lời ca, tiếng nói. Giọng ai bật cười lúc sáng tinh mơ. Từ nay khép lại đôi tai này. Không c̣n những thanh, âm. Không c̣n tiếng vô thanh.
Con đường phố thị ngào ngạt những hương thơm. Mùi thức ăn đánh thức cơn đói giữa chiều. Mùi xăng từ khói xe gợi nhớ những chuyến đi xa. Mùi vải mới gợi nhớ ngày xưa thơ ấu trong áo quần ngày đầu xuân. Mùi muôn hoa kết tụ trong tinh dầu, phảng phất trên những làn da. Mùi da thơm gợi nhớ những cuộc t́nh. Những cuộc t́nh đời này hay nhiều đời trước, vẫn c̣n vương hương. Ngồi lặng im, khép lại cánh mũi này, cho lắng hết dư hương. Dư hương lắng hết rồi mà bỗng liên tưởng một mùi hương chưa từng ngửi qua: hương thơm từ cơi Chúng Hương của Phật Hương Tích (2).
Hương thơm cơi Chúng Hương th́ không thể mường tượng ra nổi, nhưng từ bát cơm thơm mà vị “hóa bồ-tát” (3) đem về từ tay Phật Hương Tích, gợi lại một bát cơm trắng dẻo, thơm tho của cơi trần. Lưỡi này đă kinh qua bao vị mặn, ngọt, cay, chua, đắng, chát, mềm, gịn, khô, ướt... của hàng trăm món ăn phương đông, phương tây. Đạm bạc đơn giản cũng có, sơn hào hải vị cũng có. Ăn v́ đói hay ăn cho ngon cũng đều đă nếm qua. Nhưng giá trị của mỹ vị thường khi chỉ được nhận chân với bụng rỗng. Miếng cơm trong tù. Miếng ăn của người đói. Nhu cầu lấp vào bao tử trống tạo nên ảo giác ngon cho vị giác. Vậy rồi, cũng chính từ nhu cầu và ảo giác ấy, người ta đă sáng tạo ra bao món ăn cầu kỳ, tỉ mỉ, tinh tế, tuyệt hảo. Giờ này ngồi lại giữa pḥng không, không nói không ăn, miệng hàm hoa, nhẹ thơm cam-lồ vị.
Thân đă rong chơi muôn dặm ngoài. Nóng, lạnh chiêu cảm hết những mùa qua. Ngơ hẹp gặp nhau ắt phải vầy oan trái. Từ thuở tóc xanh đă miên man dơi theo những bóng sắc. Ôm nhau cho trọn duyên t́nh gieo từ bao kiếp xa xôi không thể nhớ. Để rồi, giữa trời đất mênh mông, bỗng chốc muôn trùng xa hút bóng cố nhân. Tóc râm. Chùn gối. Thân hạc đứng lại bên sông xưa, ngắm tà huy rơi trên núi non điệp trùng.
Những con đường khép lại, nhưng tâm thức lại mở ra muôn hướng, với những chiều sâu thăm thẳm. Một đường mở ra muôn đường. Mỗi đường lại mở ra vô tận con đường... H́nh sắc, âm thanh, hương vị và cảm giác xúc chạm trộn lẫn vào nhau, nhào nặn ra những ảnh tượng hữu lư và phi lư. Ngựa bay trên không. Chim bơi dưới nước. Không ǵ thật, mà cũng không ǵ không thật...
Ngồi im mà nhận ra ư thức đang chuyển động theo Tâm Kinh: không màu sắc, không âm thanh, không hương, không vị, không xúc... Không thấy cả người quan sát. Không nghe cả sự thinh lặng. Không ngửi cả cái không mùi. Không nếm cả cái không vị. Không xúc chạm cả cái không xúc chạm. Không khởi ư, cũng không khởi cái ư chấm dứt ư tưởng. Không ǵ ngăn ngại, không ǵ hăi sợ. Đoạn dứt các vọng duyên. Đoạn dứt người đoạn dứt. Tự tại vô ngại, đi đứng nằm ngồi mà bất động như như. Ma-ha Bát-nhă Ba-la-mật-đa.
_________________
(1) “Nhất tức nhất thiết, nhất thiết tức nhất”: tư tưởng cốt lơi của Kinh Hoa Nghiêm. Câu này cũng được nói lại trong Tín Tâm Minh (câu 70) của Thiền sư Tăng Xán (?-606), Tổ thứ ba của Thiền tông Trung Hoa, nối pháp Nhị tổ Huệ Khả.
(2) “Duy Ma Cật Sở Thuyết,” bản dịch và chú giải của Tuệ Sỹ. Dịch phẩm này dựa trên bản Hán của Cưu Ma La Thập, đối chiếu bản Phạn và Tạng ngữ; cẩn thận đối chiếu luôn cả 2 bản Hán dịch khác của Chi Khiêm (Phật Thuyết Duy Ma Cật Kinh), và Huyền Trang (Thuyết Vô Cấu Xưng Kinh). Bản của Cưu Ma La Thập dịch là “cơi Chúng Hương,” Huyền Trang dịch là “Phật-độ Nhất Thiết Diệu Hương;” Đức Phật Hương Tích th́ Huyền Trang dịch là Đức Phật “Nhất Thiết Hương Đài.” Theo kinh văn, “cách thế giới này vượt qua bốn mươi hai Hằng hà sa số cơi Phật, có một nước tên là Chúng hương, có Phật hiệu Hương Tích nay đang tại thế. Hương thơm của quốc độ này át hẳn mọi hương thơm của chư thiên trong các quốc độ khắp mười phương... Ở đó hương thơm tạo ra mọi thứ như lầu các, đất đai, vườn tược và hoa viên khiến chúng tỏa mùi thơm ngát. C̣n thực phẩm th́ có mùi thơm lan tỏa đến vô lượng thế giới khắp mười phương.”
(3) “Duy Ma Cật Sở Thuyết,” Phẩm 10, Phật Hương Tích, bản dịch của Tuệ Sỹ, nhà xuất bản Phương Đông 2008.
TRỞ LẠI TRANG HỘP THƯ T̉A SOẠN