Thư ṭa soạn số 30
(tháng 05.2014)
TRÊN ĐỈNH CÔ PHONG
Từ vị trí đỉnh đồi chạm chân mây, không ít người phấn khích, một ḿnh cất lên tiếng hú sảng khoái để âm hưởng của ḿnh từ trên cao dội xuống thung lũng, từ vách đá này vang sang vách đá kia, và có thể làm lạnh cả ṿm trời xanh lơ trên đầu. “Hữu thời trực thướng cô phong đảnh Trường khiếu nhất thanh hàn thái hư” (Thiền sư Không Lộ) Có khi lên tận đầu non quạnh Cười tràn một chuỗi lạnh hư không. Trên đồi cao, nh́n mây trắng bay. Mây dầy đặc nhưng không che hết bầu trời xanh ngát. Mây chẳng qua chỉ che được trời khi nh́n lên từ nơi cạn thấp. Một tâm thức tự do, từ đỉnh cao chót vót, th́ không ǵ có thể ngăn trở, vướng bận. Tâm thức ấy, được khởi đầu bằng thái độ của con người trước niềm tin và tri kiến. Vượt qua niềm tin, vượt qua tất cả những tri kiến, mới có thể chạm đến chỗ vô cùng. Nhưng con người thường khi bị dẫn dắt bởi những kẻ quyền uy, hoặc muốn được dẫn dắt bởi kẻ khác, không muốn tự ḿnh t́m ra và chứng nghiệm sự thực. Những kẻ ù lỳ, lười biếng không bao giờ muốn trèo lên đỉnh núi cao. Những tâm thức cạn cợt và luôn tùng phục th́ không bao giờ có tư tưởng độc lập, sáng tạo. Họ sẽ tiếp tục dẫm trên những lối đi đă ṃn nhẵn dấu chân người đi trước. Nhưng cái vô tận th́ không có con đường, không có vết tích.
Chỉ có Người, độc nhất Người, phủ nhận tất cả uy quyền, thẩm quyền của vương quốc thổ ngơi và ngay cả vương quốc tâm linh, khích lệ những kẻ sùng bái tôn thờ ḿnh hăy vượt qua vầng hào quang chói sáng của chính bậc đạo sư, vượt qua tất cả những vướng mắc của đức tin và kiến giải, để từ đó tri nghiệm và chứng thực chân lư: “Đừng tin v́ nghe truyền khẩu; đừng tin v́ đó là truyền thống; đừng tin v́ nghe đồn đăi; đừng tin v́ điều đó được ghi trong kinh điển; đừng tin v́ lư luận, suy diễn; đừng tin v́ đă tư duy trên mọi lư lẽ; đừng tin v́ dựa theo ư kiến đă được cân nhắc; đừng tin v́ vị ấy có vẻ có uy quyền; đừng tin v́ nghĩ rằng vị ấy là thầy của ḿnh.” (Kinh Kalama – Tăng Chi III. 65) Không có nghĩa là “không tin ǵ cả,” mà là: đừng vội tin, đừng vội kết luận, xác quyết bất cứ điều ǵ trước khi tự thân chứng nghiệm sự thực. Có nghĩa là phải vượt khỏi những đấng uy quyền, vượt khỏi những bậc thầy, không dính mắc, nô lệ vào bất cứ thần tượng, biểu tượng, ngẫu tượng, đối tượng… nào, dù là nô lệ thân xác hay nô lệ tín lư, nô lệ tri thức. Đoạn kinh dẫn trên trở thành ch́a khóa của tư tưởng tự do, là bước đầu cho tiến tŕnh hướng về giải thoát, niết-bàn. Không có tư tưởng tự do (và tự do tư tưởng), sẽ không bao giờ có giải thoát, niết-bàn. Lư này thật căn bản, ít ra là trên tŕnh tự của nhân quả: nhân tự do mới có thể dẫn đến quả giải thoát. Thiền phái Lâm Tế đă dùng cách nói quyết liệt và ấn tượng hơn: “Phùng Phật sát Phật, phùng Tổ sát Tổ,” nghĩa là hăy vượt qua Phật, vượt qua Tổ. Nói thế nào th́ cũng không ngoài tư tưởng tự do, vượt thoát. Tất cả những giáo lư siêu đẳng thượng thừa nào khác từ sau thời kỳ của Phật, cũng đều suy diễn từ đoạn kinh quan trọng trên. Thật hạnh phúc có được một bậc thầy như Người: Đức Phật. Người đă đến thế giới này để mở lối đi cho tất cả. Lối đi ấy ai cũng có thể cất bước, chung bước, nhưng khi chạm đến ngút ngàn đỉnh cao th́ không c̣n con đường, và tất cả mọi thứ đều trở nên tịch mịch, cô liêu, sâu lắng. Những kẻ đồng hành, đồng nguyện, đều tan biến. Không c̣n ai. Không c̣n Đức Phật, không c̣n đạo sư, không c̣n thần tượng. Kẻ lên đường chỉ một ḿnh, trên đỉnh cô phong hiu hắt. Nghĩ ǵ, nói ǵ, đều trở thành vô nghĩa.
Có một nguồn hứng cảm vô tận cho những kẻ lữ hành đi qua cuộc đời bằng tâm thức tự do. Nhờ đó, từ đỉnh cao hay vực sâu, từ biển lửa hay ngục tù, từ nơi thôn dă hay chỗ phồn hoa, đều có thể cất lên được tiếng hét, hay chỉ một nụ cười, hay chỉ là sự im lặng, làm rung chuyển cả ba ngàn thế giới.
|